Uyuz nedir?
Uyuz, insan kaşıntı akarılanın (Sarcoptes scabiei var. hominis) deriyi istila ettiği bir enfeksiyondur. Mikroskobik uyuz akarı, yaşadığı derinin üst katmanına yuva yapar ve bı bölgeye yumurtalarını bırakır. Uyuzun en sık görülen belirti ve semptomları yoğun-şiddetli kaşıntı (gece uykudan uyandıran) ve sivilce benzeri deri döküntüsüdür. Uyuz akarı genellikle uyuz hastası olan bir kişiyle doğrudan, uzun süreli, ciltten cilde temas yoluyla yayılır.
Uyuz dünya genelinde bulunur ve tüm ırklardan ve sosyal sınıflardan herkesi etkiler. Uyuz, yakın vücut ve cilt temasının sık olduğu kalabalık ortamlarda hızla yayılabilir. Huzurevleri, uzun süreli bakım tesisleri ve hapishane gibi yerler genellikle uyuz salgınlarının görüldüğü yerlerdir. Çocuk bakım tesisleri de aynı zamanda uyuz enfeksiyonunun yaygın bir alanıdır.
Kabuklu (Norveç) uyuz nedir?
Kabuklu uyuz, bağışıklık sistemi baskılanmış, yaşlı veya engelli kişilerde ortaya çıkabilen ciddi bir uyuz çeşididir. Aynı zamanda Norveç uyuzu olarak da adlandırılır. Kabuklu uyuz hastalarında çok sayıda uyuz akarı ve yumurtası içeren kalın cilt kabukları bulunur. Kabuklu uyuz hastası olan kişilerin bulaştırıcılık oranları oldukça yüksektir. Hem doğrudan cilt temasıyla hem de giysileri, yatak takımları ve mobilyaları gibi ortak eşyaların kontaminasyonu yoluyla enfeksiyonu kolayca yayabilirler. Kabuklu uyuzu olan kişiler, karakteristik döküntü veya kaşıntı (kaşıntı) gibi uyuzun olağan belirti ve semptomlarını göstermeyebilirler. Kabuklu uyuza sahip kişiler, uyuz salgınlarını önlemek için hızlı ve agresif tıbbi tedavi almalıdırlar.
Uyuz belirtileri enfestasyondan ne kadar sonra başlar?
Eğer kişi daha önce hiç uyuz geçirmemişse belirtilerin ortaya çıkması 4-8 hafta sürebilir. Uyuz bulaşmış bir kişinin, henüz belirtileri olmasa bile bu süre zarfında uyuz hastalığını bulaştırabileceğini unutmamak önemlidir.
Daha önce uyuz geçirmiş bir kişide semptomlar genellikle maruziyetten çok daha kısa sürede (1-4 gün) ortaya çıkar.
Uyuz enfeksiyonunun belirti ve semptomları nelerdir?
Uyuzun en yaygın belirti ve semptomları, özellikle geceleri ortaya çıkan yoğun kaşıntı (kaşıntı) ve sivilce benzeri (papüler) kaşıntılı döküntüdür. Kaşıntı ve döküntülerin her biri vücudun büyük bir kısmını etkileyebilir veya bilek, dirsek, koltuk altı, parmak arasındaki perdeler, meme ucu, penis, bel, kemer çizgisi ve kalça gibi alanlarla sınırlı olabilir. Döküntü ayrıca içi berrak su dolu küçük kabarcıklar (veziküller) ve pulları (kepeklenme) da içerebilir. Döküntüyü kaşımak ciltte yaralara neden olabilir; Bazen bu yaralar bakteriler tarafından enfekte olup sarı kabuklara dönüşebilir.
Bazen ciltte küçük yuvalar görülür; Bunlara dişi uyuz akarının derinin hemen altında tünel açması neden olur. Bu yuvalar cilt yüzeyinde küçük, yükseltilmiş ve çarpık (serpijinöz), grimsi beyaz veya ten renginde çizgiler olarak görünür. Akarların sayısı genellikle az olduğundan (kişi başına yalnızca 10-15 akar), bu yuvaları bulmak zor olabilir. Çoğunlukla parmak arasındaki dokularda, bilek, dirsek veya dizdeki deri kıvrımlarında ve penis, göğüs veya kürek kemiklerinde bulunurlar.
Bebeklerde ve çok küçük çocuklarda baş, yüz, boyun, avuç içi ve ayak tabanları sıklıkla etkilenir, ancak genellikle yetişkinlerde ve daha büyük çocuklarda görülmez.
Kabuklu uyuzu olan kişiler, karakteristik döküntü veya kaşıntı (kaşıntı) gibi uyuzun olağan belirti ve semptomlarını göstermeyebilirler.
Nasıl uyuz oldum?
Uyuz genellikle uyuz hastası olan bir kişiyle doğrudan, uzun süreli, tensel (cilt) teması yoluyla yayılır. Temasın genellikle uzun (norveç uyuzu hariç) olası gerekir; hızlı bir el sıkışma veya sarılma genellikle uyuzun yayılmasına neden olmaz. Uyuz cinsel partnerlere ve ev halkına kolaylıkla yayılır. Erişkinlerde uyuz sıklıkla cinsel yolla edinilir. Uyuz bazen dolaylı olarak enfekte bir kişinin kullandığı giysi, havlu veya yatak takımı gibi eşyaların paylaşılmasıyla da yayılabilir; ancak bu tür dolaylı yayılma, enfeksiyon tesbit edilen kişide kabuklanmış uyuz varsa çok daha kolay gerçekleşebilir.
Uyuz enfeksiyonu nasıl teşhis edilir?
Uyuzun tanısı genellikle döküntülerin alışılagelmiş görünümü ve dağılımı ile yuvaların (tünellerin) varlığına dayanarak yapılır. Mümkün olduğunda uyuz tanısı, akar, akar yumurtaları veya akar dışkı maddesinin (scybala) tanımlanmasıyla doğrulanmalıdır. Bu, bir iğnenin ucunu kullanarak bir akarın yuvasının ucundan dikkatli bir şekilde çıkarılmasıyla veya akarlar, yumurtalar veya akar dışkı maddesi için mikroskop altında incelemek üzere deri kazınması elde edilerek yapılabilir. Akar, yumurta veya dışkı maddesi bulunamasa bile kişinin yine de enfekte olabileceğini unutmamak önemlidir; Tipik olarak sağlıklı olan, enfekte olmuş bir kişinin tüm vücudunda 10-15'ten daha az akar bulunabilir. Ancak kabuklu uyuz hastaları binlerce akar tarafından enfekte edilmiş olabilir ve oldukça bulaşıcı olduğu unutulmamalıdır.
Uyuz akarları ne kadar süre yaşayabilir?
Uyuz akarları bir kişide 1-2 ay kadar yaşayabilir. Uyuz akarları dış ortamda genellikle 48-72 saatten fazla hayatta kalamaz. Uyuz akarları 10 dakika boyunca 50°C (122°F) sıcaklığa maruz bırakılırsa ölür.
Uyuz tedavi edilebilir mi?
Evet. Uyuz tedavisinde kullanılan ürünlere uyuz akarlarını öldürdükleri için uyuz öldürücüler denir; bazıları yumurtaları da öldürür. İnsan uyuzunu tedavi etmek için kullanılan uyuz ilaçları yalnızca doktor reçetesiyle alınabilir; hiçbir “reçetesiz” ürün insanlar için test edilmemiş ve onaylanmamıştır.
Her zaman doktor ve eczacı tarafından sağlanan, kutuda bulunan veya etikette yazılı olan talimatlara dikkatle uyulmalıdır. Yetişkinleri ve daha büyük çocukları tedavi ederken, boyundan ayak ve ayak parmaklarına kadar vücudun tüm bölgelerine uyuz kremi veya losyonu uygulanır; Bebeklerin ve küçük çocukların tedavisinde krem veya losyon aynı zamanda baş ve boyuna da uygulanır. İlaç, yıkanmadan önce önerilen süre boyunca vücutta bırakılmalıdır. Tedavi sonrasında mutlaka yıkanmış ütülenmiş temiz kıyafetler giyilmelidir.
Enfekte olan kişiye ek olarak, aynı evde yaşayan tüm kişiler ve cinsel temasta bulunan kişiler de, özellikle de enfekte olan kişiyle uzun süre ten tene temasta bulunanlar için de tedavi önerilmektedir. Yeniden enfeksiyon oluşmasını önlemek için tüm temaslı kişiler aynı anda tedavi edilmelidir. Kaşıntı tedaviden sonra 2-4 haftadan daha uzun süre devam ederse veya yeni yuvalar veya döküntüler ortaya çıkmaya devam ederse yeniden tedavi gerekli olabilir.
İnsanları tedavi etmek için asla veterinerlik veya tarımsal kullanıma yönelik bir uyuz ilacı kullanmayın!
Uyuz tedavisi kimlere yapılmalıdır?
Uyuz tanısı konan herkes, cinsel partnerleri ve uyuzlu kişiyle uzun süre yakın teması bulunan diğer kişiler aynı anda tedavi edilmelidir. Uyuz hastası olan kişiyle aynı evde yaşayan kişilere, özellikle de uyuzlu kişiyle uzun süre tensel temasta bulunan kişilere de tedavi önerilir. Yeniden enfeksiyon oluşmasını önlemek için tüm kişiler aynı anda tedavi edilmelidir.
Kaşıntı tedaviden sonra 2-4 haftadan daha uzun süre devam ederse veya yeni yuvalar veya döküntüler ortaya çıkmaya devam ederse yeniden tedavi gerekli olabilir.
Evcil hayvanımdan uyuz kapar mıyım?
Hayır. Hayvanlardan insanlara uyuz bulaşı olmaz. Evcil hayvanlar, insanlarda hayatta kalamayan veya çoğalamayan ancak hayvanlarda uyuza neden olan farklı türde bir uyuz akarı tarafından enfekte edilebilir. Uyuz hastası bir hayvan bir kişiyle yakın temasta bulunursa, hayvan akarı kişinin derisinin altına girebilir ve geçici kaşıntı ve cilt tahrişine neden olabilir. Ancak hayvan akarı insan üzerinde üreyemez ve birkaç gün içinde kendi kendine ölür. Kişinin tedavi edilmesine gerek olmamasına rağmen, hayvanın tedavi edilmesi gerekir çünkü akarlar, hayvan başarılı bir şekilde tedavi edilene kadar kişinin cildine girmeye devam edebilir ve bahsettiğimiz semptomlara neden olabilir.
Uyuz halka açık havuzda yüzerek yayılabilir mi?
Uyuz, uyuz hastası olan bir kişiyle uzun süreli cilt teması sonucu yayılır. Uyuz bazen uyuzlu bir kişinin kullandığı giysi, yatak takımı veya havlu gibi eşyalarla temas yoluyla da yayılabilir, ancak bu tür yayılma, enfekte edilen kişide kabuklanmış uyuz olmadığı sürece çok nadir görülür.
Uyuzun yüzme havuzundaki su yoluyla yayılma olasılığı çok düşüktür. Kabuklu uyuzlu bir kişi dışında, enfekte olmuş bir kişinin üzerinde sadece 10-15 kadar uyuz akarı bulunur; ıslak derinin altından herhangi bir şeyin çıkması son derece düşük bir ihtimaldir.
Nadir de olsa, uyuzlu bir kişi tarafından kullanılan bir havlu veya giysinin paylaşılmasıyla da uyuz yayılabilir.
Uyuz akarlarını evimden veya halımdan nasıl temizleyebilirim?
Uyuz akarları insan derisi dışında 2-3 günden fazla hayatta kalamazlar. Uyuzlu bir kişinin kullandığı yatak takımları, giysiler ve havlular gibi eşyalar, sıcak suda makinede yıkanarak ve sıcak program kullanılarak kurutularak veya kuru temizleme yoluyla kontaminasyondan arındırılabilir. Yıkanamayan ya da kuru temizlenemeyen eşyalar en az 72 saat süreyle herhangi bir vücut temasından uzaklaştırılarak ( ağzı kapalı bir torba içerisinde balkonda bekletilebilir) dekontamine edilebilir.
Kabuklu uyuz hastası kişilerin çok bulaşıcı olduğu düşünüldüğünden, bu kişilerin kullandığı odalardaki mobilya ve halıların dikkatli bir şekilde süpürülmesi önerilir.
Yaşam alanlarının fümigasyonu (dezenfeksiyonu) gereksizdir.
Uyuz akarlarını kıyafetlerimden nasıl çıkarabilirim?
Uyuz akarları insan derisi dışında 2-3 günden fazla hayatta kalamazlar. Uyuzlu bir kişinin kullandığı yatak takımları, giysiler ve havlular gibi eşyalar, sıcak suda makinede yıkanarak ve sıcak program kullanılarak kurutularak veya kuru temizleme yoluyla kontaminasyondan arındırılabilir. Yıkanamayan ya da kuru temizlenemeyen eşyalar en az 72 saat süreyle herhangi bir vücut temasından uzaklaştırılarak ( ağzı kapalı bir torba içerisinde balkonda bekletilebilir) dekontamine edilebilir.
Eşime ve bana uyuz teşhisi konuldu. Birkaç tedaviden sonra ben iyileşirken onun hala semptomları var. Neden?
Uyuzdaki kızarıklık ve kaşıntı, tedavi başarılı olsa ve tüm akarlar ve yumurtalar öldürülse bile tedaviden sonra birkaç haftadan bir aya kadar devam edebilir. Doktorunuz, kaşıntılarınız hala şiddetliyse kaşıntıyı hafifletmek için ek ilaç reçete edebilir. Tedaviden sonra 2 haftadan daha uzun süre devam eden semptomlar aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir:
Uyuz hastalığının yanlış teşhisi. Birçok ilaç reaksiyonu uyuz semptomlarını taklit edebilir ve deride döküntü ve kaşıntıya neden olabilir; Uyuz tanısı, akar, yumurta veya akar dışkısının (scybala) mikroskop altında incelenmesini içeren bir deri kazıma işlemiyle doğrulanmalıdır. Eşinizle aynı yatakta uyuyorsanız ve yeniden enfeksiyon kapmadıysanız ve en az 30 gün boyunca yeniden tedavi almadıysanız eşinizin uyuz olma ihtimali düşüktür.
Tüm hastalar ve temas ettikleri kişiler aynı anda tedavi edilmezse,yeniden enfeksiyonu önlemek için enfekte edilmiş kişiler ve bunların temas ettiği kişiler aynı anda tedavi edilmelidir.
İlaca direnç, topikal skabisitlerin hatalı uygulanması veya gerektiğinde ikinci bir uygulamanın yapılmaması nedeniyle oluşan tedavi başarısızlığı; Etkili tedaviden 24-48 saat sonra yeni yuva oluşmamalıdır.
Kabuklu uyuzun tedavi başarısızlığı, uyuz ilacının çok sayıda uyuz akarı içeren kalın pullu deriye zayıf nüfuz etmesi nedeniyle; Kabuklu uyuzların başarılı bir şekilde tedavi edilmesi için hem topikal hem de oral ilaç kombinasyonuyla tekrarlanan tedavi gerekli olabilir.
Uygun şekilde yıkanmamış veya kuru temizleme yapılmamış giysiler, yatak takımları veya havlular gibi eşyalardan (fomitler) yeniden enfeksiyon (bu esas olarak kabuklu uyuzlu kişiler tarafından kullanılan eşyalar için endişe vericidir); potansiyel olarak kontamine olmuş öğeler (fomitler) makinede sıcak suda yıkanmalı ve sıcak sıcaklık döngüsü kullanılarak kurutulmalı, kuru temizleme yapılmalı veya en az 72 saat boyunca ciltle temasından arındırılmalıdır.
Alerjik deri döküntüsü (dermatit); veya
Akar antijenleri arasındaki çapraz reaktivite nedeniyle semptomların devam etmesine neden olan ev akarlarına maruz kalma.
Kaşıntı 2-4 haftadan uzun sürerse veya yeni yuvalar veya döküntüler ortaya çıkmaya devam ederse bir hekime başvurmalısınız; çünkü aynı veya farklı bir skabisit ile yeniden tedavi gerekli olabilir.
Uyuz hastası biriyle temas edersem kendimi tedavi etmeli miyim?
Hayır. Kişi uyuz hastası olabileceğini düşünüyorsa bir doktora başvurmalıdır. Doktor kişiyi muayene edebilir, uyuz teşhisini doğrulayabilir ve uygun tedaviyi önerebilir. İnsanlarda uyuz tedavisinde kullanılan ürünler yalnızca doktor reçetesiyle satılmaktadır.
Uyuz hastası herhangi bir kişiyle yatmak veya onunla seks yapmak, bulaşma açısından yüksek risk oluşturur. Bir kişinin ten teması ne kadar uzun sürerse, bulaşma olasılığı da o kadar artar. Kabuksuz uyuz hastası ile kısa süreli tokalaşmak göreceli olarak düşük risk olarak değerlendirilse de uyuz hastası kişinin elini 5-10 dakika tutmak göreceli olarak yüksek bulaşma riski olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte, kabuklu uyuzu olan bir kişiyle el sıkışmak gibi kısa süreli cilt temasından sonra bile bulaşma gerçekleşebilir. Genel olarak, kabuklu uyuz hastası olan bir kişiyle ten tene temasta bulunan bir kişi, tedavi için iyi bir aday olarak kabul edilir.
Bulaşma riskini azaltmak için profilaktik tedavinin ne zaman verilmesi gerektiğini belirlemek için,
- kişinin maruz kaldığı uyuz türü (yani kabuksuz veya kabuklu);
- bir kişinin enfekte olmuş hastaya maruz kaldığı cilt maruziyetinin derecesi ve süresi;
- maruziyetin hastanın uyuz tedavisi görmesinden önce mi yoksa sonra mı meydana geldiği; Ve,
- maruz kalan kişinin asemptomatik kuluçka dönemi sırasında diğer insanlara maruz kalma ihtimalinin olduğu bir ortamda çalışıp çalışmadığı. Örneğin, bir huzurevinde veya hastanede çalışan bir hemşire veya bakıcı, tesiste uyuzun daha fazla bulaşma riskini azaltmak için sıklıkla profilaktik olarak tedavi edilecektir.
Hekiminizle bu bilgileri paylaşmalısınız.
